کد مطلب:106952 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:150
[صفحه 640] بعضی ها گفته اند كه حارث بن حوت نزد امام (ع) آمد و عرض كرد: گمان می كنم كه اصحاب جمل در گمراهی بودند، امام (ع) فرمود: (ای حارث، تو به زیر خود نگاه كردی، نه بر بالای خود از این رو سرگردان ماندی. تو حق را نشناخته ای تا از روی آن اهل حق را بشناسی، و باطل را نشناخته ای تا پیرو باطل را بشناسی.) حارث گفت: من با سعد بن مالك و عبدالله عمر، گوشه ای را اختیار می كنم. امام (ع) در جواب فرمود: سعد و عبدالله نه حق را یاری كردند و نه باطل را فرو گذاشتند. عبارت: اترانی، استهكارم انكاری است، چون او همینطور می دید. حارث، در بعضی نسخه ها به صورت مرخم (حار) آمده است. بعضی درباره ی عبارت: انك نظرت تحتك و لم تنظر فوقك گفته اند: یعنی تو تنها به اعمال بیعت شكنان (ناكثین) از اصحاب جمل كه فقط به ظاهر اسلام عمل می كردند، و از نظر اعتقادی از تو پایین تر بودند- به دلیل این كه آنان بر امام حق شوریدند- نگریستی، در نتیجه فریب شبهه ی آنان را خوردی و از آنان پیروی كردی، و به بالاتر از خودت، یعنی امامت كه اطاعتش واجب بود، و مهاجرین و انصار كه همراه او بودند، نگاه نكردی، و به نظر آنها گوش، ندادی، به دلیل این كه روی باطل با آنها دش من بودی، و این باعث سرگردانی و حیرت تو شد. و احتمال دارد، مقصود امام (ع) از نظره تحته كنیه از نگرش وی به باطل آن گروه و شبهه ای كه از دلبستگی به دنیا برخاسته بود باشد كه دنیا همان جهت پست و سافل است، و (نطره فوقه) نیز كنایه از نگرش به حق و دریافتش از خدا باشد. عبارت: انك... تفصیل برای دلیل سرگردانی او و نشناختن حق و باطل است كه باعث جهل او نسبت به اهل حق و باطل بوده است، كه اگر حق و باطل را می شناخت، به طور قطع از حق پیروی و از باطل اجتناب می كرد، و این عبارت به منزله ی صغرای قیاس مضمری است كه كبرای مقدر آن نیز چنین است: هر كس اینطور باشد، دچار سرگردانی و گمراهی می گردد. سعد بن مالك، همان سعد بن ابی وقاص است كه پس از قتل عثمان گوسفندان زیادی خرید و به روستا و بیابان رفت و با همان چهارپایان به سر می برد تا این كه از دنیا رفت، و با علی (ع) بیعت نكرد. و اما عبدالله عمر به خواهرش- حفصه، همسر پیامبر (ص)- پس از بیعت با امیرالمومنین پناه برد، ولی در جنگ جمل به همراه آن حضرت نبود، و می گفت: عبادت مرا از سواری و پیكار ناتوان ساخته است، بنابراین من نه با علی و نه با دشمنان او هستم! اما سخن امام (ع) در پاسخ حارث: ان سع دا... مقدمه ی صغرا برای قیاس مضمری است كه امام (ع) هشدار داده است بر این كه پیروی آنها در گوشه نشینی روا نیست، و گوشه نشینی از خیالبافیهای نفرت انگیزی است كه هر چند به دلیل درستی هم باشد، نكوهیده است. و كبرای مقدر آن نیز چنین است: هر كس اینطور باشد، پیروی از او روا نیست.
صفحه 640.